Chet Baker

Chet Baker

Chet Baker Amerikalı trompetçi, flügelhornist ve şarkıcıdır. 1950`lerin başlarında ve ortalarında cool jazz`in West Coast okulunun önde gelen isimlerinden biri olan Baker, kontrollü ve son derece kişisel çalış stiline sahip bir müzisyen olup fotojenik görüntüsü ve şarkıcılığıyla cazın da ötesinde geniş kitlelerin ilgisini cezbetmiştir. Caz tarihçisi David Gelly, Baker`ın erken dönem kariyerinin "James Dean, Sinatra, ve Bix (Beiderbecke)`in tek kişide toplanması"nı temsil ettiğini söyler. Uyuşturucu alışkanlığı sonucu hayatının önemli bir bölümünü hapishanelerde geçiren sanatçı 1970`lerin sonlarına doğru kariyerinde yeniden tırmanışa geçmeyi başarmıştır.

 

Yale, Oklahoma`da doğan ve babası profesyonel bir gitarist olan Baker müzik kariyerine kilise korosunda şarkı söyleyerek başlar. Daha sonra babası onu trombonla tanıştırır, ancak bu enstrüman kendisine fazla büyük gelince trompete geçer. Glendale Junior High School`da bir miktar müzik eğitimi alır, ancak 16 yaşında okulu terkederek Birleşik Devletler Ordusu`na katılır. Baker hayatının bundan sonraki kısmında genellikle kulaktan çalmıştır. Askerliğini Berlin`de yapan ve 298. Ordu Bandosu`nda çalan Baker, 1948 yılında terhis olur ve Los Angeles`taki El Camino College`de teori ve armoni eğitimi alır. İkinci yılın ortasında okulu bırakır ve 1950`de tekrar askere alınır. Bu defa Persidio`daki (San Francisco) Altıncı Ordu Bandosu`nun üyesidir, ancak kısa süre sonra Bop City ve the Black Hawk gibi San Francisco`nun ünlü caz kulüplerinde vakit geçirmeye başlar. Yeniden terhis olduğunda profesyonel müzisyenlik kariyerine başlamaya karar vermiştir. Önce saksofoncu Vido Musso`nun grubunda ve kısa bir süre sonra da Stan Getz`le birlikte çalan Baker, esas patlamayı 1952 baharında Charlie Parker`la birlikte çalması için seçilmesi ve 29 Mayıs 1952`de Los Angeles`in Tiffany kulübünde Bird`ün yanında sahne almasıyla yapar. Aynı yılın yazında Gerry Mulligan`ın bariton saksofon, trompet, bas ve davuldan oluşan piyanosuz quartet`inde çalmaya başlar. The Haig kulübünde sergilediği performans ve yeni kurulan Pacific Jazz Records adına yaptığı kayıtlarla dikkatleri çeken grubu özel kılan şeylerin başında Mulligan`ın baritonuyla Baker`ın trompeti arasındaki karşılıklı etkileşim gelmektedir. Quartet`in "My Funny Valentine" versiyonu, ki unutulmaz bir Baker solosu içermektedir, büyük bir hit olur ve Baker`ın alamet-i farikası haline gelir. Ancak kısa sürede büyük bir başarı yakalayan grubun ömrü, lideri Mulligan`ın Haziran 1953`te uyuşturucu bulundurmaktan tutuklanması ve hapse girmesi sonucu bir yıldan daha az sürecektir. Baker kısa sürede Russ Freeman (piyano), Red Mitchell (bas) ve Bobby White (davul)`tan oluşan kendi grubunu kurar ve sonraki birkaç yıl boyunca DownBeat ve Metronome dergilerinin de yer aldığı muhtelif anketlerde birincilikler elde eder. 1954`te Pacific Jazz "Chet Baker Sings" albümünü yayınlar. Albüm Baker`ın popülaritesini arttırırken geleneksel caz dinleyicisinin tepkisine neden olacaktır. Sanatçı kariyerinin sonuna kadar da şarkı söylemeyi sürdürür.

 

1955 yılında "Hell`s Horizon" filmiyle ilk aktörlük deneyimini yaşayan Baker, bir stüdyo kontratı teklifini reddederek 1955 Eylül`ünden 1956 Nisan`ına dek sürecek bir Avrupa turnesine çıkmayı tercih eder. Amerika`ya dönüşünde saksofoncu Phil Urso ve piyanist Bobby Timmons`u da içeren bir quintet kurarak esas ün kazandığı sakin ve yumuşak stilin aksine daha çok bop tarzında bir icra sergiler. Grubun "Chet Baker Crew" albümü Temmuz 1956`da Pacific Jazz etiketiyle piyasaya çıkmıştır. 1957 Şubat`ında the Birdland All Stars grubuyla ABD turnesine çıkan Baker, aynı yılın sonunda kendi grubuyla Avrupa`ya gider. 1959 yılındaysa tekrar Avrupa`ya dönerek İtalya`ya yerleşir ve "Urlatori Alla Sbarra" filmiyle ikinci aktörlük deneyimini yaşar. Hayatının kurgusal bir biyografisi olan "All the Fine Young Cannibals" filmi 1960 yılında vizyona girer ve bu filmde Robert Wagner başrol karakterini Chad Bixby adı altında canlandırır. Baker`ın uyuşturucu bağımlılığı 1950`lerde başlamış ve birkaç sefer kısa süreliğine hapse girmiştir, ancak bu alışkanlığının kariyerine ciddi şekilde zarar verişi 1960`larda gerçekleşir. 1960 yazında İtalya`da tutuklanır ve neredeyse bir buçuk yılını hapiste geçirir. 1962 yılında tahliye olduktan sonra "Chet Is Back" (daha sonra "The Italian Sessions" ve "Somewhere Over the Rainbow" adları altında yeniden piyasaya sürülmüştür) albümünü kaydeder. Aynı yıl Batı Almanya`da tekrar tutuklanır ve oradan da önce İsviçre`ye, ardından Fransa`ya sürülür. 1962 Ağustos`unda İngiltere`ye geçer ve 1963 yapımı "The Stolen Hours" filminde kendisi olarak rol alır. Mart 1963`te uyuşturucu suçuyla İngiltere`den sınırdışı edilir ve bir sonraki yılı Paris ve İspanya`da konserler vererek geçirir; ancak Batı Almanya`da tekrar tutuklanmasıyla birlikte Amerika`ya geri gönderilir. Avrupa`da 5 yıl geçirdikten sonra 3 Mart 1964`te Amerika`ya dönüş yapan Chet Baker, 1960`ların ortalarında öncelikle New York ve Los Angeles`ta çalışmayı tercih eder ve bu arada trompetten flügelhorna geçer. Bu dönemde Prestige plak şirketi adına yaptığı birkaç kayıt gerçekten mükemmeldir. 1966 yazında San Francisco`da bir performans sonrası uyuşturucu satın almaya çalışırken ciddi şekilde dayak yer ve dudaklarının yaralanması ve ön dişlerinin kırılması neticesinde emboşürü harap olarak enstrümanını çalamaz hale gelir. Bir süre pompacılık gibi tuhaf işlerde çalışmak zorunda kalan sanatçı, dişlerini yaptırdıktan sonra yeni bir emboşür geliştirerek tekrar çalmaya başlar. Performans ve kayıt için New York`u seçen ve başlangıçtaki tarzı olan straight-ahead jazz`e dönen Baker`ın bu dönemde özellikle gitarist Jim Hall`le yaptığı işler kayda değerdir.

 

1970`lerin başında çalmayı tamamen bırakan Chet Baker, methadone kullanarak eroin bağımlılığını kontrol altına almayı başarır ve Kasım 1973`te New York`ta bir kulüpte çalışmaya başlayarak müziğe dönüş yapar. Kasım 1974`te ise eski ortağı Gerry Mulligan`la Carnegie Hall`deki bir reunion konserinde buluşur. 1970`lerin ortalarında yeniden Avrupa`ya döner ve hayatının geri kalan kısmını orada çalışarak, aralıklarla Japonya ve Amerika`da konserler vererek, ancak sürekli bir adrese sahip olmadan geçirir. Bu yıllar aslında bir kayıt sanatçısı olarak Baker`ın en üretken dönemidir, fakat küçük Avrupa şirketleri adına yapmış olduğu albümler eleştirmenlerin övgüleriyle karşılanmalarına rağmen geniş kitlelere ulaşamamışlardır. Piyanist Phil Markowitz`li quartet`i (1978–80) ve gitarist Philip Catherine ve basçı Jean-Louis Rassinfosse`tan oluşan trio`suyla (1983–85) yaptığı kayıtlar özellikle önemlidir. Sanatçı yine bu dönemde Stan Getz`le turneye çıkmıştır. Baker`ın 1987 Japonya turnesi sırasında Japon televizyonu tarafından kaydedilen video materyeli yüzü olduğundan çok daha yaşlı gözüken bir adamı gösterir, ancak trompetteki performansı canlı ve yaratıcıdır. Hayranları ve eleştirmenler, ölümünden bir yıldan daha kısa bir süre önce kaydedilen ve ölümünden sonra yayınlanan "Chet Baker in Tokyo" albümünün o güne kadar yaptıklarının en iyilerinden biri olduğu konusunda birleşmişlerdir. Yine eleştirmenlerin övgüyle bahsettikleri ve Baker`ın yegane Christmas albümü olan "Silent Nights" Christopher Mason`la birlikte 1986 yılında New Orleans`ta kayda alınmış ve 1987`de piyasaya sürülmüştür. 1987 yılında fotoğrafçı/film yapımcısı Bruce Weber, Baker hakkında bir belgesel film yapmaya başlar. Bir sonraki yıl Chet Baker eroin ve kokain kullandıktan sonra Amsterdam`daki bir otel odasının penceresinden düşerek yaşamını yitirir. Weber`in "Let`s Get Lost" adındaki filmi Eylül 1988`de prömiyerini yapar ve eleştirmenlerin beğenisini kazanmanın yanısıra Oscar`a da aday olur. 1997 yılında sanatçının tamamlanmamış otobiyografisi "As Though I Had Wings: The Lost Memoir" adı altında yayınlanır ve Miramax şirketi kitabın film adaptasyonu hakkını satın alır. Chet Baker`la ilgili diğer iki biyografik çalışmaysa Jeroen de Valk`un "Chet Baker: His Life and Music"i ve James Gavin`in "Deep In A Dream — The Long Night of Chet Baker"idir. Baker 1987 yılında Big Band and Jazz Hall of Fame`e, 1989`da Down Beat dergisi eleştirmenlerince Down Beat Jazz Hall of Fame`e ve 1991`de Oklahoma Jazz Hall of Fame`e kabul edilmiştir.

 

Chet Baker`ın engin diskografisini buraya almak mümkün gözükmemekle birlikte geleneği bozmamak adına biraz da subjektif bir seçki yapalım: Blue Note adına: Quartet Live, Vol. 1: This Time the Dream`s on Me (1953), Quartet Live, Vol. 2: Out of Nowhere (1954), Quartet Live, Vol. 3: My Old Flame (1954), Chet Baker Sextet (1956), Pacific Jazz adına: Chet Baker Big Band (1954), Chet Baker Sextet (1954), Jazz at Ann Arbor (1954), The Trumpet Artistry of Chet Baker (1954), Chet Baker Sings (1954), Chet Baker Crew (1956), Playboys (1956), Quartet: Russ Freeman/Chet Baker (1956) Riverside/Jazzland adına: Chet Baker in New York also called Polka Dots and Moonbeams (1958), (Chet Baker Sings) It Could Happen to You (1958), Chet (1959), Chet Baker in Milan (1959), SteepleChase adına: Day Break (1979), Live in Montmartre, Vol. 2 (1979), The Touch of Your Lips (1979), This Is Always (1979), Diane (1985) - Paul Bley ile Enja adına: Together (1979) Peace (1982)My Favourite Songs, Vols. 1-2: The Last Great Concert (1988)Circle adına: 1980: Just Friends 1980: Tune Up 1980: My Funny Valentine 1980: In Your Own Sweet Way 1980: I Remember You 1980: DownTimeless adına: Mr. B (1983) There`ll Never Be Another You (1985) Farewell (1988) Diğer şirketler adına: With Charlie Parker: Inglewood Jam: Bird and Chet Live at the Trade Winds (Fresh Sound, 1952) Gerry Mulligan Quartet Featuring Chet Baker (Fantasy, 1952) Haig `53: The Other Piano-less Quartet (Philology, 1953) Chet Baker Strings (Columbia, 1953) My Funny Valentine (Philology, 1954) Chet Baker Cools Out (Boplicity, 1956) Chet Baker Meets Stan Getz (Verve, 1958) Chet Is Back! (RCA, 1962) Chet Baker Sings and Plays (Colpix, 1964) Baker`s Holiday: Plays Sings Billie Holiday (Limelight, 1965) Hats Off!!! (World Pacific, 1966) Once Upon a Summertime (Artists House, 1977) You Can`t Go Home Again (Horizon, 1977) Broken Wing (Inner City, 1978) Sings, Plays: Live at the Keystone Corner (High Note, 1978) Live at Fat Tuesday`s (Fresh Sound, 1981) Live in Paris (Norma, 1981) Studio Trieste (CTI, 1982) Live in Sweden with Åke Johansson Trio (Dragon, 1983) Star Eyes (Marshmallow, 1983) Blues for a Reason (Criss Cross, 1984) Chet`s Choice (Criss Cross, 1985) Chet Baker Featuring Van Morrison Live at Ronnie Scott`s (DRG, 1986) Live at Ronnie Scott`s (Drg, 1986) Chet Baker in Tokyo (Evidence, 1987) Chet Baker Sings and Plays from the Film "Let`s Get Lost" (Jive/Novus, 1987) Four: Live in Tokyo, vol. 2 (Paddle Wheel, 1987) Silent Nights: A Christmas Jazz Album (Rounder, 1987) Little Girl Blue (Philology, 1988) Chet Baker Bill Evans: The Complete Legendary Sessions (2010) (American Jazz Classics)

 

Arto Peştemalcıgil

 

Cazkolik.com / 23 Aralık 2012

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN


Arto Peştemalcıgil

  • Instagram
  • Email

Yorum Yazın

Siz de yorum yazarak programcımıza fikirlerini bildirin. Yorumlar yönetici onayından sonra sitede yayınlanmaktadır. *.