Shabaka; "Perceive Its Beauty, Acknowledge Its Grace"

Shabaka Hutchings yeni albümünde tenor saksafonunu sadece bir kez çalıyor. Bunu niye söylüyoruz, çünkü Shabaka zımpara gibi sert tenor saksofonuyla ünlü oldu. İşte o bir kez çaldığı da albümün sonunda yer alıyor. Shabaka -artık sadece ilk adıyla, yani Shabaka olarak anılıyor- “büyük, gürültülü, parlak nefesli” olarak adlandırdığı şeyi eline aldığında solosu yine heyecan veriyor ancak bu kısa ve kışkırtıcı anlatım, Shabaka'nın 2023'ün ilk günü yaptığı ve saksofonlu gruplarına süresiz ara vereceğini duyurmasının ardından özel bir anlam taşıyor.

Shabaka'nın saksofonu bırakma nedenlerini anlamak zor değil: ruhanî bir pratiğin icrasını tekrar tekrar satılacak bir meta gibi görüp sürekli yollarda olmaya neden olan yoğun turne programından kaynaklanan tükenmişlik hissi; gerilim olmadan enerji üretme arayışı, onu Japon shakuhachi ve klarnet dahil çeşitli flütlere yöneltti. Peki, neredeyse hiç tenor içermeyen bir Shabaka albümü önceki albümleriyle aynı etkiyi yaratabilir mi? Cevap kesinlikle evet ve bunun başlıca nedeni, sanatçının 2022 yılı EP'si "Afrikan Culture"dan sonra bu yöndeki ilk uzun metrajlı çalışması "Perceive Its Beauty, Acknowledge Its Grace"de Shabaka'nın sadece bir enstrümanın yerine diğerini koyması değil, müziğini baştan yaratmış olmasıdır.

Shabaka'nın önceki çalışmaları caz kadar hareketli birer dans müziğiydi. Comet Is Coming'in baş döndürücü elektro-funk'ına, Sons of Kemet'in güçlü Afro-Karayip groove'larına ya da Shabaka and the Ancestors'ın zengin katmanlı kıtalararası etkileşimine kapılmadan edemiyordunuz. Perceive Its Beauty ise çeşitli konuk vokalistler ve enstrümantalistlerle sükûnete, meditatif bir birliktelik hissine odaklanıyor. Elbette Shabaka son zamanlarda bu çizgide düşünen tek müzisyen değil. André 3000'in Shabaka'nın shakuhachi ile yer aldığı flüt eksenli LP'si "New Blue Sun", Alice Coltrane ve Pharoah Sanders'tan Steve Reich'a kadar 1970'lerin farklı arayış sesleriyle son on yıl boyunca istikrarlı şekilde gelişen bir dalganın ana akıma yönelişinin sinyalini verdi, Brian Eno ve Iasos gibi özel basım New Ager'lar, caz, elektronik müzik ve daha pek çok alanda çalışan sanatçıları bilgilendirmek için on yıllar boyunca yayılan bir tütsü bulutunda bir araya geldiler.

Ancak, "Perceive Its Beauty" ve "New Blue Sun" arasında önemli personel çakışması olmasına rağmen -André'nin kendisi "New Blue Sun"da birlikte çalıştığı Surya Botofasina gibi burada da bir parçada yer alırken, bu projenin yaratıcı katalizörü Carlos Niño albüm genelinde karşımıza çıkıyor- iki albümün çok az ortak noktası var. "New Blue Sun" yayılan sonik ortamlar yaratırken, "Perceive Its Beauty" odaklanmış, soyut ve ferah titreşimli kesitler sunuyor. (Ayrıca şunu da söylemek gerek: Bir enstrümantalist olarak André 3000 gurur verici bir acemiyken, Shabaka yılların mesleki deneyimine ve zanaata derin bir bağlılığa sahip klasik eğitimli bir icracı).

Albüm tam bir konuk yıldızlar geçidi ama eğer bu sanatçılar Shabaka'nın vizyonuna entegre olmasaydı dikkat dağıtabilirdi. Açılış parçası “End of Innocence” ve beşinci parça “The Wounded Need to Be Replenished” farklı piyano ustalarını (sırasıyla, caz tarihine getirdiği parlak yorumlarla tanınan Jason Moran ve Güney Afrikalı grup lideri ve bir dönem Ancestors'ın üyesi olan Nduduzo Makhathini) bir araya getiriyor ancak her biri benzer türden dalgın bir güzelliğe ulaşıyor. İlkinde Shabaka'nın klarneti Moran ve davulcu Nasheet Waits'in kasvetli, soyut dokuları üzerinde akışkan kavisler çizerken, ikincisinde liderin flütü Makhathini'nin durgun cümleleri arasında süzülüyor, Niño'nun perküsyonu ve Botofasina'nın synth'i akıcı süspansiyon hissini artırıyor. Her iki durumda da, Shabaka'nın bu enstrümanlardaki tonu tenordaki kararlı projeksiyonlarından ne kadar farklı olursa olsun, ifadesinin sanatsal duruşu bütünüyle bozulmadan kalıyor.

Albümdeki pek çok vokal parçası arasında en etkileyici olanları konuk şarkıcılara enstrümanist gibi davrandıkları parçalar. “Insecurities ”de Moses Sumney, Shabaka'nın flütünün tınısını yönlendiriyor, gruba ve arpçı Charles Overton'a sözsüz dizelerle katılıyor. “Kiss Me Before I Forget‘te Lianne La Havas sesini Shabaka'nın klarnetiyle birleştirerek hoş bir ton örgüsü yaratıyor ve ’Living"de Eska Mtungwazi'nin şarkısı Miguel Atwood-Ferguson'un yaylılarıyla birleşerek gür, orkestral bir his yaratıyor.

Şair Saul Williams ("Managing My Breath, What Fear Had Become‘a dingin bir monologla katkıda bulunuyor), Shabaka'nın babası Anum Iyapo'nun albümün kapanış parçası ’Song of the Motherland‘de şefkatle haykırarak 1985 tarihli kendi albümünün başlık parçasına atıfta bulunuyor. Rapçi Elucid yer aldığı parçalar ’Body to Inhabit'e keskin dizeler getiriyor. Ancak her parça Shabaka'nın flütü ve Charles Overton'ın arpı arasında ilgi çekici bir etkileşime yer açıyor. Son yıllarda enstrüman olarak arpa yeni bir ilgi dalgası kazandıran Brandee Younger ısrarcı bas çizgisine katkıda bulunan Esperanza Spalding ile birlikte “Body to Inhabit”in zenginliğine katkıda bulunuyor. “I'll Do Whatever You Want‘ta André 3000’in flütü, parçaya saykodelik synth nabzını veren yapımcı Floating Points ve parçanın sonuna eğlenceli vokal gezintileri ve kendine özgü bir kahkaha ekleyen ambient öncüsü Laraaji'den fark edilebilir bir etki yaratıyor.

Sürekli değişen müzisyenler arasında en güçlü etkiyi bırakan Shabaka'nın vizyonunun güveni ve çalışının gücü. "Perceive Its Beauty" boyunca Shabaka'nın sadece cazın değil, türlerin sınırlarını kendinden emin şekilde aştığını ve sağlam bir zemin oluşturduğunu hissediyoruz. “As the Planets and the Stars Collapse” gibi kategorilere meydan okuyan bir parçada Sons of Kemet gibi bir grubun büyük, gürültülü, parlak üflemelilerini ya da yüzünüze vuran grubun soundunu özlemiyorsunuz. Enkarnasyon yeni olabilir ancak müziğin altında yatan ruh büyük ölçüde aynı.

Albüm: Perceive Its Beauty, Acknowledge Its Grace
Sanatçı: Shabaka
Müzisyenler: Carlos Nino, Jason Moran, Nasheet Waits, Shabaka, Brandee Younger, Charles Overton, Miguel Atwood-Ferguson, Moses Sumney, Saul Williams, Nduduzo Makathini, Surya Botofasina, Chris Sholar, Esperanza Spalding, Andre 3000, Dave Okumu, Floating Points, Laraaji, Marcus Gilmore, Tom Herbert, Eska, Rajna Swaminathan, Lianne La Havas, Anum Iyapo
Firma: Impulse!, 12 Nisan 2024

Yazan: Hank Shteamer

Bu makalenin orijinali Pitchfork isimli müzik portalında yayınlanmıştır.

Çeviri Cazkolik.com / 10 Mayıs 2024, Cuma

BU İÇERİĞİ PAYLAŞIN